የመድኃኒት አለርጂ መድኃኒት ከመጠቀም ጋር ተያይዞ የሚመጣ ያልተለመደና ያልተፈለገ የጐንዮሽ ጉዳት ነው፡
የተለያዩ ዓይነት የመድኃኒት አለርጂዎች ሊከሰቱይችላሉ፡፡ ይህም ከቀላል የቆዳ ላይ ሽፍታእስከተለያዩ የሰውነት ክፍሎችን የሚያጠቃከባድአለርጂ ሊሆን ይችላል፡፡ አብዛኛውን ጊዜከሌሎች የሰውነት ክፍሎች ይልቅ አለርጂ በቆዳላይ ይታያል፡፡ የመድኃኒት አለርጂ ምልክቶችንማወቅበጣም አስፈላጊና ጠቃሚ ነው፡፡ምክንያቱም ሕይወትን አደጋ ላይ ሊጥሉስለሚችሉ ነው፡፡ አብዛኛውን ጊዜ የመድኃኒትአለርጂ የሚከሰተውመድኃኒትን ለመጀመሪያ ጊዜ ሲወስዱ ላይሆን ይችላል፡፡ መድኃኒቶች ከአንድ ጊዜ (ከአንድ ዶዝለምሳሌ ከአንድ እንክብል) በላይ ሲወሰዱየሚያጋጥም ነገር ነው፡፡ ይህንን ስንል ግን በመድኃኒት ምክንያት የሚመጡጐጂ ባህሪያት ወይም የጐንዮሽ ጉዳቶች ሁሉ አለርጂ ማለትእንዳልሆኑ መጠንቀቅ ይገባል፡፡ ከሚያጋጥሙ የጐንዮሽጉዳቶች ውስጥ አለርጂ የሚሆኑት አብዛኛውን ጊዜ ከ10 በመቶ ያነሱ ናቸው፡፡
የመድኃኒት አለርጂ መንስኤዎች
የመድኃኒት አለርጂ የሚከሰተው የምንወስደውን መድኃኒት ሰውነታችን እንደ ባዕድ ነገር ቆጥሮ ለመከላከልበሚያደርገው ጥረት ነው፡፡
በተደጋጋሚ አንድን መድኃኒት መጠቀም፣ መድኃኒቱን ከፍ ባለ መጠን መጠቀም፣ በአፍ ከመውሰድ ይልቅ መድኃኒትበክትባት መልክመውሰድ፣ በቤተሰብ ውስጥ አለርጂ የገጠመው ሰው መኖር፣ ለተለያዩ ምግቦች /እንቁላል፣ ዓሣ/ አለርጂ መሆን በመድኃኒት ምክንያት ለሚመጣአለርጂ ተጋላጭነት እንዲጨምር ከሚያደርጉ ምክንያቶች ውስጥተጠቃሽ ናቸው፡፡ የመድኃኒት አለርጂ እንዲከሰት ከሚያደርጉ መድኃኒቶችውስጥ ለመጥቀስ ያህል የህመም ማስታገሻመድኃኒቶች /አስፕሪን፣ አይቡፕሮፌን/፣ የፀረ ተህዋስያን መድኃኒቶች/ፔኒሲሊን፣ ቴትራሳይክሊን/ወዘተ ይገኙበታል፡፡
የመድኃኒት አለርጂ ምልክቶች
የመድኃኒት አለርጂ ሲፈጠር የተለያዩ ዓይነት ምልክቶች ሊታዩ ይችላሉ፡፡ እነዚህ የአለርጂ ምልክቶች እንደ መድኃኒቱዓይነት እና ለመድኃኒቱየመጋለጥ መጠን ሊለያዩ ይችላሉ፡፡ የተለመዱት የመድኃኒት አለርጂ ምልክቶች የሚከተሉትናቸው፡፡
– የቆዳ ሽፍታ
– ትኩሳት
– የጡንቻና የመገጣጠሚያ አካባቢዎች ህመም
– የብሽሽት እብጠት (Lymph Node Swelling)
ከመድኃኒት ውጪ ያሉ አለርጂዎች አለርጂ ለሚሆነው ነገር በተጋለጥን በአጭር ጊዜ ውስጥ የሚከሰቱ ሲሆንየመድኃኒት አለርጂ ግን ብዙውንጊዜ መድኃኒቱ ከተወሰደ ከቀናት ወይም ሳምንታት በኋላ ይታያሉ፡፡ ሌላው የመድኃኒትአለርጂ ዓይነት ሕይወትን አደጋ ላይ ሊጥል የሚችልናበጤና ተቋም ደረጃ በአፋጣኝና በድንገተኛነት መፍትሔ ሊሰጠውየሚገባ አናፊላክሲስ ወይም አናፊለክቲክ ሪአክሽን የሚባለው ዓይነት ነው፡፡
የዚህ ዓይነቱ አደገኛ አለርጂ መገለጫዎች በቆዳ ላይ የማሳከክ ስሜት፣ መቅላት፣ የትንፋሽ ማጠር፣ ራስን መሳት፣ፈጣን ወይም የተዛባ የልብምት፣ የፊት፣ የከንፈር፣ የምላስ፣ እጅ፣ እግር ወይም የመገጣጠሚያዎች እብጠት ሲሆኑየዚህ ዓይነቱ አለርጂ መድኃኒቱ በተወሰደ በአራት ሰዓታትውስጥ ሊታይ ይችላል፡፡ አብዛኛውን ጊዜ ግን በሰከንዶችወይም በደቂቃዎች ውስጥ ይከሰታል፡፡
የጤና ባለሙያ ዕርዳታ የሚያስፈልግዎ መቼ ነው?
የሚወስዱት መድኃኒት ምልክቶቹ ቀለል ያሉ ከሆኑ ወደ ሌላ መድኃኒት ሊቀየርሎት፣ መድኃኒቱን እንዲያቋርጡ ሊደረግወይንም ምልክቶቹንየሚያጠፋ መድኃኒቶች ሊታዘዝሎት ይችላል፡፡ በተለይ እንደ ትኩሳት፣ ማስመለስ የመሳሰሉትምልክቶች ከታየብዎት ወዲያውኑ ወደ ጤና ተቋምመሄድ ይገባዎታል፡፡
ምርመራዎች
ጠቅለል ባለ መልኩ ሲታይ የመድኃኒት አለርጂ ሊታወቅ /ሊለይ/ የሚችለው ታማሚው ላይ በሚታዩት ምልክቶችሲሆን የጤና ባለሙያዎችእነዚህን ምልክቶች በሥልጠና ያውቋቸዋል፡፡ አልፎ አልፎ የደም ምርመራ እና ሌሎችምምርመራዎች ሊያስፈልጉ ይችላሉ፡፡
የመድኃኒት አለርጂ ሕክምና
ከጤና ባለሙያ በሚገኝ ምክር አንዳንድ ቀለል ያሉ የአለርጂ ምልክቶች በቤት ውስጥ ሊታከሙ ይችላሉ፡፡ ለምሳሌ፡– በቆዳ ላይ ለሚወጣ ሽፍታበቀዝቃዛ ውኃ ገላን መታጠብና ቀለል ያሉ ልብሶችን መልበስ ይጠቅማል፡፡ የማሳከክስሜትን ለመቀነስ ደግሞ የጤና ባለሙያን አማክሮመድኃኒቶችን መውሰድ ይቻላል፡፡ ከበድ ላሉ የመድኃኒት አለርጂምልክቶች /ለምሳሌ፡– አናፊላክሲስ/ በሚከሰቱበት ጊዜ ግን ወዲያውኑ ወደጤና ተቋም መሔድ ይገባል፡፡
የመድኃኒት አለርጂን በመድኃኒት ማከም ካስፈለገ በሦስት ዋና ዋና ክፍሎች አስቀምጦ መመልከት ይቻላል
- ቀለል ያሉ የመድኃኒት አለርጂ ምልክቶች /አልፎ አልፎ የቆዳ ላይ ማሳከክና ሽፍታ/ ዓላማው በመድኃኒቱ ምክንያት የታየውን ችግርእናአለርጂ ማስቆም ሲሆን Antihistamine /አንቲሂስታሚን/ በተባሉት የመድኃኒት ክፍል ሥር የሚገኙ መድኃኒቶች ሊታዘዙይችላሉ፡፡ ብዙውንጊዜም አለርጂ ያስከተለው መድኃኒት እንዲቋረጥና በምትኩ ሌላ እንዲታዘዝ ይደረጋል፡፡
- ጠንከር ያሉ የመድኃኒት አለርጂ ምልክቶች /የሰውነት ሙሉ በሙሉ ሽፍታ እና ማሳከክ/ እና ሕይወትን አደጋ ላይ የሚጥሉ፣ከባድየመድኃኒት አለርጂ ምልክቶች /የትንፋሽ ማጠር፣ ራስን መሳት/ በዚህ ጊዜ አለርጂውን ያስከተለው መድኃኒት ወዲያውኑእንዲቆም የሚደረግሲሆን የተፈጠሩትን አካላዊ ችግሮች የሚያሽሉ መድኃኒቶች ለታማሚው ይሰጣሉ፡፡ አለርጂው በጣም ከባድከሆነ ጤና ተቋም ውስጥ ተኝቶመታከም የግድ ሊሆን ይችላል፡፡
የመድኃኒት አለርጂን እንዴት መከላከል ይቻላል?
የመድኃኒት አለርጂን ለማስቀረት የሚያስችል መንገድ ባይኖርም እንኳን ለመድኃኒት አለርጂ የመጋለጥ መጠንንመቀነስ ይቻላል፡፡ ማንኛውምመድኃኒትን የሚወስድ ግለሰብ ታዘለት የሚወስደውን መድኃኒት ምንነትና የጎንዮሽጉዳቶቹ ምን ምን እንደሆኑ ከጤና ባለሙያ ጠይቆ መረዳትይገባዋል፡፡ በመድኃኒቱ ምክንያት የአለርጂ ምልክቶችያጋጠመው እንደሆን መድኃኒቱን በራሱ ከማቋረጥ ይልቅ ወደ ጤና ተቋም መሔድይኖርበታል፡፡
ቀደም ሲል የወሰዱት መድኃኒት የአለርጂ ምልክት አምጥቶብዎት ከነበር በድጋሚ መድኃኒቱን መውሰድ ስለሌለብዎትመድኃኒቱ ደግሞእንዳይታዘዝልዎት ለጤና ባለሙያዎ ያሳውቁ፡፡
ለአንድ ታካሚ ታዞ የነበረ መድኃኒት አለርጂ ቢያስከትልበትና በሌላ ጊዜ ከሌላ የጤና ተቋም ቢሔድ መድኃኒቱ መልሶእንዳይታዘዝለትለማድረግ የአለርጂ መታወቂያ ካርድ በአገር ደረጃ ተዘጋጅቶ በየጤና ተቋማቱ ይገኛል፡፡ የዚህመታወቂያ ካርድ ዋና ዓላማ ማንኛውም አለርጂየገጠመው ታካሚ አለርጂ ያስከተለበትን መድኃኒት ስም በመታወቂያካርዱ ላይ በጤና ባለሙያ እንዲጻፍለት በማድረግ ለግሉ እንዲይዝ እናበማንኛውም በሚሔድበት የጤና ተቋምመድኃኒት ሳይታዘዝለት በፊት ካርዱን ለጤና ባለሙያው በማሳየት በድጋሚ በአለርጂው እንዳይጠቃመካላከልይቻላል፡፡
